Finansal sistemde güvenin sürdürülebilmesi, yalnızca bankacılık denetimleriyle değil; suç gelirlerinin izlenmesi, veri analitiği ve ulusal koordinasyonla mümkündür.
Bu sürecin kalbinde yer alan MASAK (Mali Suçları Araştırma Kurulu), Türkiye’nin mali istihbarat merkezi olarak görev yapar.
Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı olan kurum, kara para aklama, terörizmin finansmanı ve dolandırıcılıkla mücadelede hem önleyici hem yönlendirici bir otoritedir.
MASAK Nedir?
MASAK, 1996 yılında kurulmuş, 2006’da yürürlüğe giren 5549 sayılı Kanun ile bugünkü yapısına kavuşmuştur.
Kurumun amacı, finansal sistemin yasa dışı faaliyetlerde kullanılmasını engellemek, şüpheli işlemleri analiz etmek ve mali suçların önlenmesine katkı sağlamaktır.
MASAK, ulusal güvenlik perspektifinden bakıldığında sadece “birim” değil, finansal suçların önlenmesinde Türkiye’nin stratejik istihbarat beynidir.
MASAK’ın Ana Görev Alanları
MASAK’ın görevleri yalnızca şüpheli işlemleri incelemekle sınırlı değildir. Kurumun çalışmaları yedi ana başlık altında toplanır:
| Görev Alanı | Kapsam | Amaç |
| Veri Toplama ve Analiz | Bankalar, finansal kurumlar ve fintech’lerden gelen işlem verilerini toplar. | Şüpheli para hareketlerini tespit eder. |
| Denetim ve Gözetim | Yükümlü kurumların bildirim yükümlülüklerini izler. | Uyum eksikliklerini belirler ve ceza uygular. |
| Koordinasyon ve Bilgi Paylaşımı | Kamu kurumları ve kolluk birimleriyle veri paylaşımı yapar. | Finansal suçlarla mücadelede bilgi akışını sağlar. |
| Düzenleme ve Rehberlik | Tebliğler, rehberler ve kılavuzlar yayımlar. | Finansal kurumlara uyum desteği sunar. |
| Eğitim ve Bilinçlendirme | Uyum görevlilerine eğitimler düzenler. | Farkındalık ve bilgi düzeyini artırır. |
| Uluslararası İş Birliği | Egmont Group ve FATF gibi ağlarda Türkiye’yi temsil eder. | Küresel uyum standartlarını uygular. |
| Politika ve Strateji Geliştirme | Risk bazlı yaklaşıma dayalı politika üretir. | Mali güvenliği koruyacak stratejiler oluşturur. |
MASAK’a Bildirimde Bulunmakla Yükümlü Kurumlar
MASAK yükümlülüğü yalnızca bankalarla sınırlı değildir. Aşağıdaki sektörler de düzenli bildirim yapmakla yükümlüdür:
| Sektör | Örnek Kurumlar | Yükümlülük |
| Bankacılık ve Finans | Mevduat bankaları, katılım bankaları, faktoring şirketleri | Şüpheli İşlem Bildirimi (ŞİB) |
| Fintech ve Ödeme Sistemleri | Elektronik para şirketleri, sanal POS sağlayıcıları | İşlem limit raporlaması, KYC doğrulaması |
| Gayrimenkul ve Otomotiv | Emlak danışmanlıkları, araç satış galerileri | Nakit işlem bildirimi |
| Altın, Döviz ve Mücevherat | Kuyumcular, döviz büroları | Kimlik tespiti ve olağandışı işlem raporu |
| Serbest Meslek Mensupları | Avukatlar, mali müşavirler | Müşteri tanıma yükümlülüğü |
Finansal ekosistemde işlem yapan her kurum, MASAK’ın belirlediği eşik değerleri ve bildirim süreçlerine uymak zorundadır.
MASAK Bildirim Süreci Nasıl İşler
- Şüpheli İşlem Tespiti
Kurum, müşterinin profilinden sapma gösteren bir işlem belirler. - İç Değerlendirme
Uyum birimi, MASAK kriterlerine göre olası riskleri inceler. - Bildirimin Gönderilmesi
EMAS (Elektronik MASAK) sistemi üzerinden şifreli bağlantıyla gönderilir. - MASAK Analizi
Kurul, gelen veriyi veri madenciliği ve yapay zekâ ile değerlendirir. - Raporlama ve Koordinasyon
Şüpheli işlem, gerektiğinde Cumhuriyet Başsavcılığı veya kolluk birimlerine yönlendirilir.
Stranas’ın Fraud Risk Yönetimi çözümü, bu süreci otomatik hale getirir. Yapay zekâ tabanlı analiz sayesinde şüpheli işlemler MASAK kriterlerine göre gerçek zamanlı sınıflandırılır.
MASAK ve Uluslararası İş Birlikleri
MASAK yalnızca ulusal bir kurum değil, aynı zamanda küresel finansal istihbarat ağının aktif üyesidir.
- FATF: Türkiye’nin AML/CFT politikaları bu çerçevede geliştirilir.
- Egmont Group: 150’den fazla ülkenin mali istihbarat birimiyle iş birliği sağlar.
- AB AML Direktifleri: MASAK tebliğleri Avrupa Birliği mevzuatıyla paralel güncellenir.
Bu iş birlikleri, Türkiye’nin finansal itibarını korumada belirleyici bir rol oynar.
MASAK’ın Yaptırım Yetkileri
| İhlal Türü | Cezai Yaptırım |
| Şüpheli işlem bildirmemek | 5549 sayılı Kanun’a göre 2 milyon TL’ye kadar ceza |
| Kimlik tespiti yapmamak | Uyarı ve para cezası |
| Bilgi gizlemek | Ceza davası ve lisans iptali |
| Uyum sistemi kurmamak | Denetim sonrası yaptırım |
MASAK cezaları yalnızca finansal değil; aynı zamanda itibar ve lisans riski taşır.
MASAK Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
MASAK, Türkiye’de kara para aklama ve terörizmin finansmanı ile mücadeleden sorumlu mali istihbarat kurumudur.
Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlıdır; bağımsız bir kurul değildir.
Bankalar, fintech şirketleri, emlak ofisleri, kuyumcular ve mali müşavirler yükümlü kapsamındadır.
Finansal verileri toplar, algoritmik analiz uygular ve yüksek riskli işlemleri sınıflandırır.
Nakit işlemler için 75.000 TL, diğer işlemler için risk bazlı limit uygulanır.
Evet, tüm yükümlü kurumlarda AML/CFT eğitimi ve uyum görevlisi bulundurmak zorunludur.
BDDK, SPK, Merkez Bankası, Emniyet Genel Müdürlüğü, TMSF ve Stranas gibi uyum teknolojisi sağlayıcılarıyla koordinasyon içindedir.
FATF uluslararası AML standartlarını belirler, MASAK bu standartları Türkiye’de uygular ve raporlar.
Kurum, tüm işlemleri müşterinin profiline göre risk seviyeleriyle analiz eder; yüksek riskli müşterilerde ek inceleme (EDD) uygulanır.
Yükümlülerin kimlik tespiti, şüpheli işlem bildirimi ve eğitim gibi AML/CFT zorunluluklarına uyup uymadığını kontrol etmek için denetler. Amaç finansal sistemin suç gelirleriyle kullanılmasını önlemek.
Müşteri profiline, işinin mahiyetine veya işlem geçmişine uymayan; kaynağı, amacı veya tarafları açısından makul açıklaması olmayan işlemdir.
İhlale göre uyarıdan milyon TL seviyesine varan idari para cezalarına kadar uzanır; ağır ihlallerde adli süreç başlatılabilir.
Vakanın karmaşıklığına bağlıdır. İlk değerlendirme hızlıdır; ek bilgi talepleri ve kurumlar arası yazışmalar süreyi uzatabilir.
Yükümlüler, kimlik tespiti ve işlem belgelerini mevzuatta belirtilen süre boyunca (genellikle en az 8 yıl) saklamakla yükümlüdür.
Anomali tespiti ve skorlamayı otomatikleştirir; ŞİB öncesi uyarılar, kanıt izleri ve denetime hazır raporlar sağlar.
MASAK, finansal sistemin görünmeyen güvenlik duvarıdır. Veri analitiği, yapay zekâ ve uluslararası koordinasyonla çalışan bu yapı, Türkiye’nin finansal istikrarı için kritik öneme sahiptir. Dijital dönüşüm sürecinde, MASAK ilkelerine uyum sağlayan kurumlar yalnızca yasal güvence değil, aynı zamanda itibar avantajı elde eder.
